به گزارش شادا، سازمان همکاری شانگهای از زمان تأسیس در سال ۲۰۰۱، به‌عنوان یک سازمان منطقه‌ای اوراسیایی، نقش کلیدی در تقویت همکاری‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی ایفا کرده است.
این سازمان که شامل اعضای اصلی چین، روسیه، هند، ایران، پاکستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان و بلاروس است، حدود ۴۲ درصد از جمعیت جهان و ۲۳ درصد تولید ناخالص داخلی اسمی جهانی را پوشش می‌دهد.
عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای از سال ۲۰۲۳، فرصت‌هایی برای این کشور فراهم کرده تا اثرات تحریم‌های غربی را کاهش داده و جایگاه خود را در اقتصاد اوراسیا تقویت کند.
این گزارش به بررسی فرصت‌های اقتصادی سازمان همکاری شانگهای با تمرکز بر ایران می‌پردازد.
فرصت‌های کلیدی اقتصادی در سازمان همکاری شانگهای
سازمان همکاری شانگهای با تمرکز بر تجارت، سرمایه‌گذاری و امنیت اقتصادی، فرصت‌های متعددی برای اعضای خود ایجاد کرده است:
تجارت و اتصال اقتصادی
سازمان همکاری شانگهای بر تسهیل تجارت و اتصال زیرساختی تأکید دارد. ابتکار "کمربند و جاده" چین، زیرساخت‌هایی مانند راه‌آهن، بنادر و خطوط انرژی را در منطقه تقویت کرده و فرصت‌هایی برای صادرات نفت، گاز و کالاهای کشاورزی ایجاد می‌کند. تجارت بین چین و کشورهای عضو، ناظر و شرکای گفت‌وگوی سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۲۴ به ۸۹۰ میلیارد دلار رسیده است.
این سازمان همچنین به دنبال کاهش وابستگی به نهادهای مالی غربی از طریق استفاده از ارزهای ملی در معاملات است.
سرمایه‌گذاری و نوآوری
سازمان همکاری شانگهای بر سرمایه‌گذاری در حوزه‌های انرژی پاک، فناوری و اقتصاد دیجیتال تمرکز دارد. در اجلاس ۲۰۲۴ در آستانه قزاقستان، اعضا بر تقویت همکاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و اقتصاد دیجیتال توافق کردند. این ابتکارات می‌توانند فرصت‌هایی برای ایجاد شغل و افزایش نفوذ فناوری در کشورهای عضو فراهم کنند.
امنیت اقتصادی و مقابله با چالش‌ها
سازمان همکاری شانگهای به‌عنوان جایگزینی برای نهادهای غربی، بر چندجانبه‌گرایی و مقابله با یکجانبه‌گرایی، مانند تحریم‌ها، تأکید دارد. همکاری در زمینه امنیت انرژی، غذا و حمل‌ونقل به اعضای سازمان همکاری شانگهای کمک می‌کند تا زنجیره‌های تأمین جهانی را تقویت کنند و در برابر فشارهای اقتصادی جهانی مقاوم‌تر شوند.
فرصت‌های اقتصادی سازمان همکاری شانگهای برای ایران
عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای از سال ۲۰۲۳، فرصت‌های اقتصادی متعددی برای این کشور ایجاد کرده است:
دسترسی به بازارهای بزرگ
عضویت در سازمان همکاری شانگهای دسترسی ایران به بازارهای گسترده کشورهای عضو را فراهم کرده است.
این بازارها فرصت‌هایی برای افزایش صادرات انرژی و کالاهای غیرنفتی به کشورهای بزرگی مانند چین و هند ایجاد می‌کنند.تقویت زیرساخت‌ها و ترانزیتایران با موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود، می‌تواند به‌عنوان هاب ترانزیت کالا از غرب به شرق و شمال به جنوب عمل کند.
همکاری در پروژه‌های ابتکار "کمربند و جاده"، مانند توسعه بندر چابهار، این ظرفیت را تقویت می‌کند و به امنیت انرژی منطقه کمک می‌کند.سرمایه‌گذاری و کاهش وابستگی به غربایران از طریق سازمان همکاری شانگهای می‌تواند سرمایه‌گذاری‌های خارجی را در حوزه‌های انرژی و فناوری جذب کند. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در معاملات می‌تواند وابستگی به سیستم‌های بانکی غربی را کاهش دهد.
سفر رئیس‌جمهور ایران به اجلاس سازمان همکاری شانگهای
رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، در نهم شهریور ۱۴۰۴ (۳۱ اوت ۲۰۲۵) برای شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای به پکن سفر کرد. این سفر به دعوت رسمی شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، انجام شد و فرصتی برای تقویت همکاری‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی ایران با کشورهای عضو بود.
پزشکیان در این اجلاس بر نقش ایران در حفظ ثبات و اتحاد منطقه‌ای در برابر یکجانبه‌گرایی غرب تأکید کرد و خواستار گسترش همکاری‌های چندجانبه برای ایجاد یک نظم جهانی عادلانه‌تر شد. این سفر نشان‌دهنده عزم ایران برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های سازمان همکاری شانگهای و تحکیم جایگاه خود در اقتصاد و سیاست اوراسیا است.
سازمان همکاری شانگهای یک موتور اقتصادی برای جهان چندقطبی است. عضویت ایران در این سازمان، با تمرکز بر تجارت، سرمایه‌گذاری و امنیت اقتصادی، می‌تواند به کاهش اثرات تحریم‌ها و تقویت جایگاه ایران در اقتصاد جهانی کمک کند. با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و تقویت دیپلماسی اقتصادی، ایران می‌تواند از ظرفیت‌های سازمان همکاری شانگهای برای توسعه پایدار بهره‌مند شود.